Bu model, dikkatli olmadığımız takdirde daha kaliteli bir hayata sahip olabilmek için sarf ettiğimiz emeğin bir çırpıda heba edilebileceğini bize söylüyor.
Temel matematik bilgisine sahip olan biri, herhangi bir değerin sıfırla çarpımının sonucunun sıfıra eşit olduğunu bilir. Örneğin:
1 * 0 = 0
27 * 12 * 0 = 0
1.567 * 234 * 27.865 * 4,212 * 0 = 0
999 * 888 * 333 * 1.869.264 * 1,5 * 12 * 309 * 0 = 0
Görüldüğü üzere eğer bir işlemin sonuna sıfır geliyorsa, işlemdeki önceki değerlerin pek bir önemi kalmıyor. Bunu hayatın içinden bir örnekle açıklamak gerekirse, Dünya’nın en iyi basketbol oyuncusu olmaya çalıştığınızı ele alalım:
2.06 m boyunuz var, hızlısınız, iyi sıçrayabiliyorsunuz ve teknik anlamda yeteneklisiniz.
Basketbol imkanları iyi olan bir şehirde yaşıyorsunuz ve aileniz de sizi bu konuda destekliyor.
Okulunuzda veya şehirlerde yapılan turnuvalarda yaptığınız sayılarla ve oyununuzla adınızdan söz ettiriyorsunuz.
NBA’de iyi bir takımda oynuyorsunuz ve NBA draftlarında 2. seçiliyorsunuz.
Uyuşturucu kullanmaya başlıyorsunuz ve her şeyi geride bırakıp hayata gözlerinizi yumuyorsunuz.
Bu üzücü hikaye Amerikalı NBA oyuncusu Len Bias’a ait. Kendisi Boston Celtics için NBA’da oynama şansına sahip olduktan hemen sonra aşırı dozda uyuşturucudan yaşamını yitirdi. Görüldüğü üzere ilk 4 maddenin Bias’a sağladığı değerler ne kadar yüksek olursa olsun, yapılan bir hata her şeyi mahvedebiliyor. Yani, sıfırlayabiliyor.
Burada bizi hataya sürükleyen en önemli etken, çarpımsal sistemlerle toplamsal sistemleri birbirine karıştırmak. Toplamsal sistemlerde, sıfırın bir önemi yoktur. Yani bir sayıyı sıfırla topladığınızda, sonuç sayının kendisine eşit olacaktır. Örneğin; evinizde bir yılbaşı partisi düzenliyorsunuz. İçecek, yiyecek, ambians, müzik vs. elinizde bir yapılacaklar listesi var. Her şey tam istediğiniz gibi ancak gece daha başlamadan çok sevdiğiniz elbisenize bir içecek döküldü ve değiştirmek zorunda kaldınız. Bu durumda her ne kadar üzgün veya sinirli olsanız da eğlence devam edecektir.
Bazen davranışlarımızın kötü sonuçlarının olabileceğini bilmemize rağmen, toplamsal bir etkisinin olacağını düşünürüz. Oysa ki “Sorumluluk Bilinci Akıl Modeli”nde de bahsedildiği gibi kendimizi kandırmadan gerçeklere göre hareket etmek daha doğru kararlar almamızı sağlayacaktır. Örneklendirmek gerekirse:
Harika bir eğitim, mükemmel bir CV ve deneyim gibi iş hayatında sizi başarıya götürebilecek bir çok şeye sahip olabilirsiniz. Ancak insan ilişkilerinde başarılı değilseniz, hiç birinin bir önemi kalmayacaktır.
Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme ve meditasyon gibi sağlıklı alışkanlıklara sahip olabilirsiniz. Ancak vücudunuzun ihtiyacı olan uyku süresinden çok daha az süre uyuyorsanız, diğer yaptığınız şeylerin pek bir önemi kalmayacaktır.
Bir çok açıdan harika bir sevgili olabilirsiniz. Mükemmel bir dinleyici, destekleyici, eğlenceli. Ancak işte çok fazla zaman geçirip sevgilinize çok az zaman ayırıyorsanız, ilişkiniz yıkılabilir.
Sonuç olarak, hayatta neyi başarmak isterseniz isteyin, o şeyi başarmak için gerekli olan en kritik faktörleri iyi analiz etmeniz ve etkilerinin çarpımsal mı, yoksa toplamsal mı olduğunu hesaplamanız gerekiyor. İşte o zaman davranışlarınız ve aldığınız kararlar sizi adım adım başarıya götürecek. Unutmayın:
“Bir zincir, en zayıf halkası kadar sağlamdır.”
Çarpımsal Sistemler'i diğer Modern Bilgelik Kavramları ile bağdaştırmak gerekirse, şu kavramları incelemenizi tavsiye ederim: