Karşılıklı Ödün İlkesi, bize karşı yapılan olumlu eylemlere (İyilikler, hediyeler vb.), istememiş olsak dahi karşılık vermeye meyilli olduğumuz anlamına gelen sosyal bir normdur.
Fiziğin etki-tepki ilkesinde belirtildiği gibi eğer bir duvarı itmeye çalışırsanız, duvar da size aynı şekilde tepki uygulayacaktır. Bu yüzden bir yüzücünün havuzun sonuna gelince takla atıp ayağıyla duvarı itmesinin sebebi, duvarın da aynı şekilde tepki vererek kendisine ivme kazandırmasıdır. Aynı durum, biyolojik bir sistem için de geçerli. Yani eğer bir kişi, bir konu hakkında size etki ederse, siz de aynı şekilde tepki vermeye meyilli olacaksınız. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, aynı şekilde tepki vereceğiniz değil, aynı şekilde tepki vermeye meyilli olacağınızdır. Bahsedilen karşılık verme meyili, kendimizi borçlu hissetme veya altta kalma hissiyatından kaynaklanabilir.
Bu kavramı hayatımızı daha iyi bir hale getirmek için kullanabiliriz. Ve bunu yaparken sadece başkalarıyla kurduğumuz karşılıklı ilişkileri değil, kendimizle kurduğumuz ilişkileri de göz önünde bulundurabiliriz. Böylelikle, hem dış faktörler hem de iç faktörler açısından doğru kararlar almış ve motivasyonumuzu yükseltmiş oluruz. Örneğin;
Karşımızdaki kişiye bir şey satmaya kalkışmadan önce, ona küçük bir hediye veya ikram verebiliriz. Bu hediyeyi kabul etmek istemese bile alıyor olması, satacağınız ürünü almaya meyilli hale getirecektir. (Aynı durumu kendinizi bir şey yapmaya ikna etmek istediğinizde de kullanabilirsiniz. Yani, sizi teşvik edici şeylerle aksiyon alıp, o şeyi yapmaya başlayabilirsiniz.)
Reddedilmesi muhtemel olan büyük bir talepte bulunup, ardından asıl amaç olan daha küçük talebinizi dile getirdiğinizde kabul edilmesi daha olası görünecektir. Bunun sebebi, talepte bulunduğunuz kişi, büyük talebi duyduğunda karşılayamadığı için kötü hissedecek ancak amaçlanan küçük talebi duyunca daha istekli bir şekilde size yardımcı olacaktır.
Arkadaşlarınızla bir mekana gittiğinizde hesabı siz ödediyseniz, bir sonraki sefere arkadaşlarınızdan biri ödeyecektir.
İş yerinde her sabah kullandığınız asansörde insanlara günaydın derseniz, onlar da bir süre sonra size günaydın demeye başlayacaklardır.
Sonuç olarak, yaptığımız iyilikler, aslında biz istesek de denize atılmıyor. Bir şekilde dönüp dolaşıp yeniden bize geliyor. Bu noktada, Karşılıklı Ödün İlkesi, aldığımız aksiyonlara karşı gelecek tepkilerin pozitif etkilerini arttırmamıza yardımcı oluyor.
“Her etkiye karşılık bir tepki vardır.” Isaac Newton
Karşılıklı Ödün İlkesi'ni diğer Modern Bilgelik Kavramları ile bağdaştırmak gerekirse, şu kavramları incelemenizi tavsiye ederim: