Karar ağaçları, olaylara tek bir açıdan değil, her açıdan bakmamızı bize söylüyor. Yani, bir karar alırken sadece kazanacağımız şeyleri değil, kaybedeceğimiz şeyleri de matematiksel olarak hesaba katmamız gerekiyor. Bu hesaplamayı yapmak için ihtiyacımız olan ilk şey; temel matematik bilgisi.
Karar ağaçlarının 4 bileşeni vardır:
Kök: Problemin/Olayın başlangıç noktası.
Dallar: Problemin/Olayın çözümleri.
Yapraklar: Bu probleme verilen çözümlerin her birinin sonucu
Beklenen Değer: Tüm yaprakların sonuçları hesaplandığında hangi daldan gidileceğini gösteren değer.
Bir örnek ile açıklamak gerekirse; elinizde bir miktar para var ve bir iş yeri açmak istiyorsunuz. Aklınızda 2 seçenek var: Limonatacı ve lokmacı.
Eğer lokmacı açarsanız, aylık 100 lira kazanacakken limonatacı açarsanız aylık 90 lira kazanacaksınız. Böyle bir durumda hangisini açmak istersiniz? Tabi ki lokmacıyı.
Bu durumun tüm koşullarını göz önünde bulundurup değerlendirelim. Yani limonatacı veya lokmacı açtığınızda başarılı olma veya başarısız olma ihtimaliniz, yarı yarıya. Limonatacı açtığınızda başarılı olursanız 90 lira kar etme ve başarısız olursanız 30 lira zarar etme durumunuz söz konusuyken lokmacı açıp başarılı olduğunuzda 100 lira kar etme ve başarısız olduğunuzda 50 lira zarar etmeniz söz konusu. Bu gibi durumlarda karar ağaçlarını kullanarak aşağıdaki gibi bir diyagram üzerinden gerekli hesaplamaları yapabilir ve sizin için en ideal kararı verebilirsiniz. Görüldüğü üzere işin içerisine zarar durumunu da kattığımızda, limonatacı açmanın daha karlı bir iş olacağını söyleyebiliriz.
Günümüzde yazılım dünyasında ve Warren Buffett ve Elon Musk gibi isimler tarafından hem yatırım hem de girişimcilik dünyasında sıkça kullanılan karar ağaçları, günlük hayatımızda da sıkça kullanabileceğimiz bir modern bilgelik kavramıdır. Örneğin;
İşinize uzak ancak çok sevdiğiniz ve bütçenize uygun bir semtte oturuyorsunuz. Bir araba satın alıp arabayla işe gidip gelmek ve işinize yakın bir yerden ev tutmak arasında karar veremiyorsanız, karar ağaçlarını kullanarak her iki seçeneğin artı ve eksi yanlarını diyagrama döküp bir karar verebilirsiniz.
Hayatınıza yurt dışında mı yoksa Türkiye’de mi devam edeceğinize karar vermekte zorlanıyorsanız, karar ağaçları size yardımcı olacaktır.
Hangi üniversiteye gitmeniz gerektiğiyle ilgili doğru bir karar almak istiyorsanız, gitme ihtimaliniz olan üniversitelerin, konum, eğitim, sosyalleşme gibi konular açısından artı ve eksilerini diyagrama dökerek karar ağaçlarını kullanabilirsiniz.
Sonuç olarak, karar ağaçları, bir kararın tüm olası sonuçlarını görmemizi ve buna bağlı doğru kararı almamızı sağlar.
“Matematik düzen, simetri ve limitleri ortaya koyar ve bunlar güzelliğin en muhteşem formlarıdır.” Aristotle
Karar ağaçlarını diğer Modern Bilgelik Kavramları ile bağdaştırmak gerekirse, şu kavramları incelemenizi tavsiye ederim: