Anlamsız bir dünyayı anlamaya çalışan insanoğlunun uyumsuz/absürt olduğunu savunan Cezayir asıllı Fransız filozof Albert Camus, Sisifos Söyleni kitabında bir yandan yaşamı ve intiharı sorgularken diğer yandan uyumsuz insanı anlatır, çünkü ona göre canlı varlıklar arasında sadece insanlar intiharı bilinçli bir karar olarak düşünüp gerçekleştirme yeteneğine sahiptir.
Albert Camus’nun Sisifos Söyleni kitabından aldığım 10 not ile yaşamdaki saçmalığın kaçınılmazlığı konusunda farkındalık kazanabilir, hayata daha geniş pencereden bakabilir ve kararlarınızın kalitesini arttırabilirsiniz.
Gerçekten önemli olan bir tek felsefe sorunu vardır, intihar. Yaşamın yaşanmaya değip değmediği konusunda bir yargıya varmak, felsefenin temel sorusuna yanıt vermektedir. Gerisi, dünyanın üç boyutlu olup olmadığı, düşüncenin dokuz mu, yoksa on iki ulamı mı bulunduğu, sonra gelir.
Çelişkin bir biçimde, kendileri için bir yaşama nedeni olan (yaşama nedeni denilen şey, aynı zamanda çok güzel bir ölme nedenidir de) düşünceler ya da düşler uğrunda ölüme giden başka insanlar görüyorum.
Ama aklın hangi dakikada, hangi davranışla ölümü seçtiğini saptamak güç olsa bile, eylemin gerektirdiği sonuçları bu eylemin kendisinden çıkarmak o kadar güç değil. Kendini öldürmek, bir anlamda, melodramlarda olduğu gibi içindekini söylemektir. Yaşamın bizi aştığını ya da yaşamı anlamadığımızı söylemektir.
Aynı biçimde ve donuk bir yaşamın bütün günlerinde, zaman alıp götürür bizi. Ama, bir gün gelir, bu kez de bizim zamanı taşımamız gerekir. Geleceğe dayanarak yaşarız: “yarın”, “ilerde”, “iyi bir işim olunca”, yaşlandıkça anlarsın”. Bu tutarsızlıklara hayran kalmamak elde değil, çünkü ne de olsa ölmek var işin içinde. Gene bir gün gelir, insan otuz yaşında olduğunu görür ya da söyler. Gençliğini belirtir. Zaman içinde yerini alır. Geçmesi gerektiğini söylediği bir eğrinin belirli bir anındadır. Zamanın malıdır, içinin ürpertiyle dolması üzerine, en kötü düşmanı olarak görür onu. Yarını istiyordu hep, tüm benliğinin bundan kaçması gerekirken, yarının gelmesini diliyordu. Etin bu kaldırışı, uyumsuz budur işte.
Bir insan için dünyayı anlamak onu insansala indirgemek, ona damgasını basmaktır. Kedinin evreni karıncaların evreni değildir. “Her düşünce insanbiçimseldir” gerçeğinin başka anlamı yok. Aynı biçimde, gerçeği anlamaya çalışan us (akıl) ancak onu düşünce terimlerine indirgediği zaman gereksiniminin karşılandığını düşünebilir.
Düşünmek, birleştirmek, görüşünü büyük bir ilke çehresi altında bildik kılmak değildir. Düşünmek, görmeyi yeniden öğrenmektir; bilinci yönetmek, her görüntüyü ayrıcalıklı bir yer durumuna getirmektir. Başka bir deyişle, görüngübilim dünyayı açıklamaya yanaşmaz, yaşanmışın bir betimi olmak ister yalnızca.
Ağaçlar arasında bir ağaç, hayvanlar arasında bir kedi olsaydım, bu yaşamın bir anlamı olurdu, daha doğrusu bu sorunun hiç anlamı olmazdı, çünkü dünyadan bir parça olurdum. Bu dünya olurdum, oysa şimdi bütün yakınlık gereksinimimle onun karşısındayım. Öylesine önemsiz olan us (akıl), işte beni tüm evrenin karşıtı yapan bu.
Yaşadıkları yılların sayısı aynı olan iki insana dünya hep aynı deneyimler toplamını sağlar. Bunun bilincinde olmak bize düşer. Yaşamını, başkaldırısını, özgürlüğünü duymak, elden geldiğince fazla duymak, fazla yaşamaktır. Uyanıklığın egemen olduğu yerde, değerler basamağı gereksiz kalır.
Dünya apaçık olsaydı, sanat olmazdı.
Çok çabuk alışır insan. Kişi mutlu yaşamak için para kazanmak ister, sonra bir yaşamın tüm çabası ve en iyi yanı bu paranın kazanılmasında toplanır. Mutluluk unutulmuş, araç da amaç sayılmıştır.
Toparlamak gerekirse, yaşama nedenimizin aynı zamanda ölme sebebimiz olduğunu vurgulayan Albert Camus’a göre, yaşam anlamsızdır, dolayısıyla onda anlam aramak yerine, anlamı biz yaratarak yaşamaya devam etmeliyiz. Çünkü Camus’ya göre yaşamak, uyumsuzu yaşatmaktır.
Albert Camus’nun “Sisifos Söyleni” kitabını diğer Modern Bilgelik Kavramları ile bağdaştırmak gerekirse, şu kavramları incelemenizi tavsiye ederim: