Hayatını sadelik, erdem, seçme özgürlüğü, an’ı yaşama ve huzur üzerine inşa eden Stoacı filozof Epiktetos’a göre hayatı ve insanı anlamak ve bunun sonucunda mutluluğa ulaşmak aslında çok kolaydır. Bu açıdan baktığımızda kendisinin ilk minimalistlerden olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.
“Kendisinin efendisi olmayan hiç kimse özgür değildir” kitabından aldığım aşağıdaki 10 not ile Epiktetos’un 2000 yıl önceden günümüz problemlerini nasıl ele aldığını öğrenebiliriz:
Bir yerde yaşıyorken eskiden yaşadığın başka bir yerde olmanın hayalini kurma. Orada yaşadığın zevkleri, güzellikleri düşünme. Nerede yaşıyorsan oranın güzelliklerine bak, orada nasıl yaşanır onu anlamaya bak.
“Başınıza gelen başınıza geldiğini düşündüğünüz şey değildir.” Yani olayları hemen değerlendirmemeye, yargılamamaya ve yeteri kadar düşünmeden bir kanıya varmamaya çalışın.
Epiktetos için doğaya yakın olmak, tabiatın kurallarına uygun yaşamak, insanın kendi tabiatının da daima farkında olması ve buna göre yaşaması çok mühimdir. Hatta hayatidir. Bu kaideden sapacak olan kişi merkezini bulamaz, mutlu olamaz, huzuru yakalayamaz.
İnsanların hoşlanmadıkları var olan şeyler değil, o şeylerle ilgili yargılarıdır. Örneğin ölüm ürkütücü değildir, sadece onun hakkında sahip olduğumuz fikir korkutucudur. Bu yüzden de canımızı sıkan bir şey olduğunda asla diğer insanları değil, kendimizi suçlamalıyız. Cahil bir insan bir yanlış yaptığında başkalarını, az çok eğitimli bir insan kendini, tamamen eğitimli biri ise ne kendini ne başkalarını suçlar.
İnsanlar ne kadar çok kendileriyle ilgili değiştirebilecekleri şeylerin farkına varırlarsa o kadar kendilerini bulacaklar ve kendilerini geliştirebileceklerdir.
Varlık çok şey sahibi olmak değil, az şey istemektir.
Nasıl ki bazı şarkıcıların sesi sadece koronun içinde güzeldir, bazıları da yalnız olamaz. Koronun içinde kaybolacağına kendi başına yürümeye ve sadece kendinle konuşmaya çalış. Uzun uzun düşün, etrafına bak, harekete geç ve kim olduğunu keşfet. Kimse bir başkasının karakterini şekillendiremez. Kimse beni iyiliğe ya da kötülüğe teşvik edemez. Ben kendimin efendisiyim ve ne olduğuma ancak kendim karar veririm.
“Fikrim değişmez” kadar tehlikeli bir laf olamaz. Deliler de kendi sanrılarına inanırlar ama ne kadar çok inanırlarsa tedaviye o kadar çok ihtiyaç duyarlar.
Kötü sözlerin ya da davranışların hiçbiri aslında kötü değildir, onları kötü yapan sizin onları nasıl anladığınız ve yargıladığınızdır. Yani kendinizi aslında kendi düşüncenizin sinirlendirdiğinin farkına varın.
Var olmaya devam edeceksin, ama başka bir halde. Dünyanın sana nasıl ihtiyacı varsa öyle. Zira sen seçtiğin bir zamanda da doğmadın zaten, dünyanın sana ihtiyacı olduğu bir zamanda doğdun.
Sonuç olarak, “güneşin, ayın, yıldızların, yerin ve denizin tadını çıkaran kişi ne yalnızdır ne de çaresiz” diyen Epiktetos, madden ve manen sahip olduğumuz her şeyden arındığımızda ve kendimizi doğanın bir parçası olarak gördüğümüzde huzurlu bir yaşama sahip olacağımızı söylemektedir.
Epiktetos’un bu düşüncelerini Modern Bilgelik Kavramları ile bağdaştırmak gerekirse, şu kavramları incelemenizi tavsiye ederim: