Temel İlkeler, bir olayı en sade gerçekliğine, yani özüne, kadar götürmemizi ve oradan hareket ederek karar almamızı bize hatırlatan bir akıl modelidir. Yani, başkalarının bir olay hakkında ne düşündüğünden etkilenmeden, o olayın ve sebebinin temelde ne olduğuna bakmamız gerektiğini bize söylüyor.
“İnsanlara ne istediklerini sorsaydım, daha hızlı giden at üretirdim.” Henry Ford
Temel İlkeler Akıl Modeli, geçmişte birçok kişi tarafından kullanıldı. En ünlülerinden ikisi, Sokrates ve René Descartes. Sokrates sorgulayarak olayların temeline inmeye çalışırken, René Descartes şüphelenerek olayların temeline inmeye çalışırdı.
Günümüzde ise bu akıl modelini kullanan en popüler isim, Elon Musk. Bir röportajında “Olaylara fizik çerçevesinden yaklaşıyorum” dedi. “Fizik size analojiden ziyade ilk prensiplerden kaynaklanan sebepleri öğretiyor. Mesela, bir roket nasıl yapılır? Alüminyum alaşımları, artı bir miktar titanyum, bakır ve karbon lifi. Sonra, bu malzemelerin piyasadaki değerini araştırdım ve bir roketin malzeme maliyetinin asıl roket fiyatının yüzde iki civarında olduğunu farkettim.” İşin temeline inen ve buradan yola çıkan Elon Musk, milyonlarca bitmiş roket almak yerine, hammaddeleri ucuza satın alarak ve roketleri kendisi yaparak kendi şirketini kurmaya karar verdi. SpaceX doğdu.
Temel İlkeler Akıl Modelini günlük hayatımızda birçok yerde kullanabiliriz. Örneğin:
Yenilikçi ve yaratıcı olmak için kullanabiliriz. Mesela, önünüzde 3 farklı araç var: Deniz motoru, tank ve bisiklet. İlk bakışta birbirinden bağımsız bu 3 araçtan, ortak bir araç üretmek mümkün görünmeyebilir. Ancak her 3 aracı temel bileşenlerine ayırırsak, bu bileşenlerden kar arabası/motorlu kızak gibi inovatif bir araç yaratmak mümkün olacaktır.
İlişkilerimizi değerlendirirken kullanabiliriz. Uzaktan ilişki yaşayan bir çifti ele alalım. Çoğu insan uzaktan ilişkinin zor olduğundan bahseder ve uzaktan ilişkiye sıcak bakmaz. Ancak başkalarının sarf ettiği bu cümlelere bakmaksızın bir ilişkinin temeline indiğimizde 8 öğe ile karşılaşırız. Bunlar; sevgi, güven, dürüstlük, önem vermek, destek olmak, ilgi göstermek, sahicilik, anlamak, hoşgörü ve kabullenme. (Minimalizm, Joshua Fields Millburn & Ryan Nicodemus)
Başkalarının ne düşündüğüne bakmaksızın bir ilişkinin temelini oluşturan öğeleri ele alırsak sahip olduğumuz uzaktan ilişkinin yaşanmaya değer olup olmamasıyla ilgili daha net bir karar alabiliriz.
Son olarak, hayat çok karmaşık bir yapıya sahip değil. Ancak hayatımızın her geçen gün daha da karmaşık hale gelmesi, girdiğimiz ortamlarda kişilere veya nesnelere başkaları tarafından yüklenmiş anlamların beynimizi işgal etmesinden kaynaklanıyor. Böyle bir işgal altında olayları veya kişileri ön yargısız bir şekilde en sade gerçekliğine yani temeline inerek ele almamız lazım.
Unutmadan, yıllarca uçan arabalar hayatımıza ne zaman girecek diye sorduk, durduk. Peki, uçan arabanın temel özellikleri nedir? Tekerlekleri olan, bir yerden başka bir yere bizi havada götürmesi değil mi? Öyleyse, uçaklar zaten uçan bir araba değil mi?
Temel İlkeler akıl modelini diğer Modern Bilgelik Kavramları ile bağdaştırmak gerekirse, şu kavramları incelemenizi tavsiye ederim:
Comments