Ekonominin temel kavramlarından biri olan “fırsat maliyeti”, aldığımız her kararın bir bedelinin olduğunu söyleyen bir modern bilgelik kavramıdır. Daha açık bir ifadeyle, bir tercih yaptığımızda seçmediğimiz diğer tüm ürünlerin bize sağlayabileceği faydadan – genellikle görülmeyen faydalar olarak adlandırılır – vazgeçtiğimizin altını çiziyor. Bu nedenle, fırsat maliyetini anlamak, farkındalık seviyemizi üste çekerek ve daha kaliteli kararlar almamızı sağlayarak, daha az zaman, enerji ve para yatırımı ile hayatlarımızdan maksimum fayda sağlamamıza yardımcı olacaktır.
Verdiğimiz her karar bir fırsat maliyeti taşır çünkü enerjimizi, zamanımızı ve paramızı harcayarak bir şeye karar verirken diğer şeylerden ve onların faydalarından o an için vazgeçtiğimizi beyan etmiş oluyoruz. Günlük hayattan örnekler vermek gerekirse;
İş çıkışı sevdiğiniz bir sanatçının konserine gittiğinizde o konserin size maliyeti, sadece verdiğiniz para, harcadığınız enerji veya orada geçirdiğiniz zaman değildir, aynı zamanda onun yerine yapabileceğiniz diğer herhangi bir aktivitenin size sağlayacağı faydadan vazgeçmektir. Yani, evde kalıp dinlenerek huzurlu bir akşam geçirebilirdiniz veya yakın arkadaşlarınızla bir kafede buluşup sağlam bir sohbet çevirebilirdiniz.
Bir gününüzü evde kalıp blog yazmaya ayırdığınızda, onun yerine yapabileceğiniz bir spor aktivitesinin size sağlayacağı faydalardan vazgeçmiş oluyorsunuz.
Aynı segmentte ancak farklı özelliklere sahip 3 farklı arabadan birini satın aldığınızda, diğer araçların farklılaşan özelliklerinin size sağlayacağı faydalardan vazgeçmiş oluyorsunuz.
Görüldüğü üzere her zaman bir fırsat maliyeti söz konusu. Sınırsız enerjimiz, zamanımız ve paramız olsaydı, tüm seçenekleri değerlendirme şansımız olurdu. Ancak böyle bir durum söz konusu olmadığı için fırsat maliyetini göz önünde bulundurarak sahip olduğumuz enerjiyi, zamanı ve parayı en verimli bir şekilde kullanmamız gerekiyor. Bu noktada şunu ekleyebiliriz; hayatımızı renklendirerek yeni deneyimler elde etmek ve enerjimizi orantılı bir şekilde dağıtmak fırsat maliyetini düşürebilir. Mesela, bir gününüzü 10 saat film izleyerek geçirmek yerine, 2 saat film izleme, 2 saat kitap okuma, 2 saat spor yapma, 2 saat arkadaşlarla görüşme, 2 saat ailene zaman ayırma şeklinde harcamak fırsat maliyetinizi düşürecektir. Bu bir günlük örneği tüm hayatınız için de ele alabilirsiniz. Özetle, fırsat maliyeti kaçınılmaz, dolayısıyla, ne zaman sonlanacağını bilmediğimiz ömrümüze farklı hayatlar sığdırarak fırsat maliyetimizi minimuma indirebiliriz.
Bu konuya Bertrand Russell’ın gözünden bakmak gerekirse;
“Başarı, mutluluğun sadece bir öğesidir ve eğer diğer öğelerin tamamının feda edilmesi pahasına elde edilmişse, çok pahalıya mal olmuş demektir.”
“Kendim için en ideal kararı nasıl alacağım?” sorusunu soruyor olabilirsiniz. Bu noktada modern bilgelik kavramlarını öğrenmeniz, bu işin ön koşulu. Sonrasında öğrendiklerinizi günlük hayatınızda kullanarak pratiğe dökmeniz gerekiyor. Örneğin, şu 3 modern bilgelik kavramını öğrenmek, fırsat maliyetini hesaba nasıl katabileceğiniz hakkında ipucu sunacaktır:
Toparlamak gerekirse, görülmeyen faydaları hesaba katmamız gerektiğini söyleyen “fırsat maliyeti” bilincine sahip olmak, tercih yaparken, kaçırdığımız potansiyel fırsatların farkına vararak, enerjimizi, zamanımızı ve paramızı en verimli şekilde kullanmamıza ve bu sayede en ideal kararı almamıza yardımcı olacaktır.
Fırsat Maliyeti Akıl Modeli’ni diğer Modern Bilgelik Kavramları ile bağdaştırmak gerekirse, şu kavramları incelemenizi tavsiye ederim:
Comments