Ünlü İtalyan filozof, gökbilimci, matematikçi ve bilim insanı olan Galileo Galilei, Dünya’nın nasıl çalıştığını öğrenmek ve bizlere açıklamak için çok önemli çalışmalara imza atmış ve insanlık tarihine damgasını vurmuştur. Mesela, Dünya’nın kendi ekseni ve güneşin etrafında dönmesine rağmen, “neden bu dönüş hızını” hissetmediğimiz üzerine çalışmalar yapan Galileo, bunun cevabını “Galileo Görelilik Prensibi Akıl Modeli” ile veriyor. Bu prensibi anlamak, içinde bulunduğumuz ortama veya sürece karşı farkındalığımızı arttırarak ve bakış açımızı genişleterek, “başarmayı düşündüğümüz şeye gerçekten ulaşıyor muyuz? Ve eğer ulaşıyorsak, en verimli yoldan mı ulaşıyoruz?” sorgusunu yapmamıza olanak sağlar.
Galileo Görelilik Prensibini basit bir örnekle açıklamak gerekirse, aşağıdaki görselde yer aldığı gibi bir kaykay üzerinde giderken havaya para fırlattığınızda paranın havaya dikey olarak gidip geri geldiğini gözlemlersiniz (Şekil a). Ancak dışardan bakan bir kişi, paranın, parayı fırlattığınız yerin daha uzağına düştüğünü gözlemleyecektir (Şekil b).
Buradan çıkan sonuç; aynı durum için farklı algıların oluşabileceğinin farkında olmamız gerektiğidir. Yani, her iki gözlemci de kendi algılama süreçlerine göre haklı diyebiliriz. Dolayısıyla, farkındalık ve bakış açısını genişletmek demek, her ne kadar aksiyonlarımızdan, kararlarımızdan ve düşüncelerimizden emin olursak olalım, başka birilerinin o konuya kendi algısı ile yaklaşabileceğinin bilincinde olmak demektir. Bazen tıkanıp kaldığımız zamanlarda, dış göz olarak başkalarının fikirlerinden yararlanmak, hiç düşünmediğimiz ve hatta çok saçma olarak algıladığımız lakin bizi daha iyi noktaya götürecek bir şey olabilir.
Bu prensibi günlük hayatımızın her alanında kullanabilir ve böylelikle sahip olduğumuz bakış açısını genişleterek sadece kendi gördüğümüz, algıladığımız ve doğru bildiğimiz şeyleri değil, aynı zamanda başkalarının da düşüncelerini göz önünde bulundurabilme yeteneğine sahip olabiliriz. Bir başka değişle, empati yeteneğimizi geliştirebilir, ön yargılardan kurtulabilir ve daha kaliteli kararlar alabiliriz. Örneğin;
İlişkimizde bazen problemlerle karşılaşınca, neyin daha iyi bir sonuç doğuracağını kestirmekte zorlanabiliyoruz. Çünkü kaykayın üzerinde havaya para atan kişi gibi, atılan paranın sadece dikey olarak yukarı gidip aynı yere düşeceğini düşünüyoruz. Oysa dış bir gözlemci gibi arkadaşlarımızdan bir fikir alacak olsak, ilişkimizle ilgili bizim göremediğimiz bir bakış açısını bize verebilirler. Dolayısıyla, bu gibi durumlarda, bir arkadaşımızla problemimizi paylaşmasak da, sanki o problemi arkadaşımız yaşıyormuş da biz ona dış gözlemci konumundan fikir veriyormuş gibi düşünebilir ve daha kaliteli bir karar alabiliriz. Bir başka deyişle, kendimizi kaykaydaki kişi değil, gözlemci konumuna zihinsel olarak getirerek daha geniş bir bakış açısından karar verebiliriz.
Bazen iş yerinde yoğun stresli işlerle uğraştığımız zaman, sanki hayatımız sadece ondan ibaretmiş gibi kötü hissederiz. Bunun sebebi, o anda kaykayda ilerleyen kişinin bakış açısına ve algısına sahip olmamız. Dolayısıyla, bu gibi durumlarda kendimizi bir gözlemci konumuna getirerek, şu anda stresli gibi görünen o işin aslında bütün bir hayatımızın çok çok ufak bir parçası olduğunu kendimize hatırlatmak ve tavsiyelerde bulunmak, daha verimli ve rahat bir sürece girmemize yardımcı olacaktır.
Toparlamak gerekirse, “Galileo Görelilik Prensibi” Akıl Modeli, içinde bulunduğumuz ortama veya koşullara göre algılarımızın, davranışlarımızın ve düşüncelerimizin şekillendiğini, buna bağlı olarak bir konu hakkında “her bireyin doğal olarak farklı yaklaşımlara sahip olabileceğini” ve bunu kabul edip bundan kendimize en büyük avantajı sağlamamız gerektiğini vurgulayan bir modern bilgelik kavramıdır. Farklı bir ifadeyle, farkındalığımızı arttırarak ve bakış açımızı genişleterek içinde bulunduğumuz duruma dışardan bakabilmemizi ve bu sayede daha kaliteli kararlar almamızı sağlayan bir görelilik prensibidir.
Ek Not: Yaklaşık 5 yıldır, en yakın arkadaşlarımdan biriyle her haftanın Pazar (genellikle) günü bir araya gelerek, hem sosyal hem de iş hayatımda aldığım ve almayı planladığım aksiyonları ve davranışları paylaşırım. Böylelikle, benimle aynı koşulda olmayan bir gözlemcinin fikirlerini öğrenip kendi fikirlerimle karşılaştırma fırsatı bulurum. Bu pratiğin, zamanla kendi koşullarıma dış gözle bakabilme yetisi kazandırdığını söylemeliyim. Tavsiye ederim. Ayrıca, aynı durum arkadaşımın hayatı için de geçerli. Birbirimizin dış gözüyüz!
Galileo Görelilik Prensibi Akıl Modelini diğer Modern Bilgelik Kavramları ile bağdaştırmak gerekirse, şu kavramları incelemenizi tavsiye ederim: