Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi, Amerikalı psikolog Abraham Maslow tarafından 1943 yılında geliştirilen bir insan psikolojisi teorisidir. Bu teoriyle birlikte Maslow, insanların ihtiyaçlarını 5 basamaklı bir piramide aktararak, onları neyin motive ettiğini ve hayat boyu amaçlarını nasıl bulduklarını açıklıyor.
Maslow’a göre insanların ihtiyaçları sınırsızdır ve bir ihtiyacı karşıladıklarında yeni bir ihtiyaç ile karşı karşıya kalırlar. İhtiyaçlar piramidinde de tam olarak bunu resmetmektedir. Adım adım anlatmak gerekirse:
Fiziksel İhtiyaçlar: Nefes alma, yemek, su, uyku ve seks gibi insanın temelde yer alan insani ihtiyaçlarıdır.
Güvenlik: Fiziksel ihtiyaçlar adımında tatmin olan bireyler güvenlik adımına yükselir. Ve bu adımda iş, sağlık, kişisel güvenlik gibi ihtiyaçlarını karşılamak isterler.
Sevgi / Aidiyet: İlk 2 adımda belli bir tatminlik seviyesine ulaşan bireylerin bir sonraki ihtiyacı, arkadaşlık, aile, aşk, iş ilişkileridir.
Saygı: Bu adımda bireylerin ihtiyaçları, özsaygı, özgüven, başarı, başkalarına saygı duyma ve başkalarından saygı görme, statü ve söz sahibi olmaktır.
Kendini Gerçekleştirme: Son adımda bireyler asıl potansiyellerini ortaya çıkararak olabilecekleri en iyi kişiye dönüşürler.
Piramidin ilk 4 basamağında, eksiklik duyduğumuz ihtiyaçları karşılamak için motivasyonumuz artarken, kendini gerçekleştirme aşamasında bir şeyleri yaptıkça motivasyonumuz artar ve kendi potansiyelimizi ortaya çıkarma fırsatını ele geçiririz. Dolayısıyla, iyi bir hayata sahip olmak için piramidin üst sıralarına çıkmak önemlidir.
Herkesin bu piramitte üst sıraya çıkabilecek kapasitesi var ancak bazen hayatta başımıza gelen şeyler (işten ayrılma, boşanma, doğal afet vb.), bir üst seviyeye geçmemizi engelleyebilir veya bir alt basamağa bizi yeniden gönderebilir. Dolayısıyla, hayatımız boyunca piramidin basamakları arasında gider geliriz ve hatta bu adımların öncelik sırası kişiden kişiye değişebilir. Burada önemli olan alt basamağa her inildiğinde tekrar üst sıralara çıkmayı göze alabilmek.
Piramitte üst sıralara hızlı bir şekilde çıkmanın ipucunu Maslow şöyle veriyor:
“Piramitte bir üst adıma geçmek için içinde bulunduğun adımın ihtiyaçlarını %100 karşılamak zorunda değilsin.”
Bu cümleden hareketle yola çıktığımızda en belirgin çözüm: İhtiyaçlarımızın temeline inmek (Temel İlkeler Akıl Modeli) ve sahip olduğumuz enerjiyi doğru yere harcamak (Minimalizm). Bir başka deyişle, yankı odalarımızdan gelen seslere göre ilerlemeyip, gerçekten ihtiyaç duyduğumuz şeyleri karşılamak ve bir sonraki adıma geçmek gerek. Örneklerle açıklamak gerekirse:
Fiziksel ihtiyaçlar adımında yemek ihtiyacını karşılamak için sürekli farklı lezzetler peşinden koşmak bize normalden daha fazla enerji ve zaman harcatacaktır. Oysa yemek ihtiyacının temeline indiğimizde, yemek yemenin asıl amacının karnımızın doyması ve vücuda bir enerjinin girmesi diyebiliriz. Bu bağlamda yemek ihtiyacını hızlıca karşılayıp bir üst basamağa çıkabiliriz.
Çalışıyoruz ve para kazanıyoruz. Daha fazla para kazanma arzusu her zaman olacaktır. Dolayısıyla, daha fazla para kazanmak için ailemizi ihmal etmeyip, para kazanma arzumuzu %100 tatmin etmesek de bir üst adıma geçmeliyiz.
İlişkilerimiz söz konusu olduğunda, öncelikle kişisel olarak kendimizi iyi hissetmeliyiz. Yani, tüm değerlerimizden vazgeçip sadece aşk, aile veya iş ilişkilerimize zamanımızı ayırmak uzun vadede bize ve ilişkimize negatif yansıyacaktır. Dolayısıyla, buradaki ihtiyacı %100 olarak karşılamadan piramitte bir üst adıma geçebiliriz.
Kendimize saygı duymak, başkalarının bize saygı duymasını sağlamak, başkalarına saygı duymak, belli bir yetki ve otoriteye sahip olmak güzel şeyler ancak bu adımda en tehlikeli faktör, “ego”. Dolayısıyla, egomuzu kontrol altında tutarak, sahip olduğumuz gücü doğru kullanmamız gerekiyor.
Kendini gerçekleştirme adımına geldiğimizde, tüm enerjimizi bu adımın gerektirdiği ihtiyaçları karşılamak için kullanabiliriz. Çünkü bu adımda, eksiklik duyduğumuz ihtiyaçlarımızı değil, gelişim ihtiyaçlarımızı karşılamaya başlamış olacağız. Yani, bu adımdaki ihtiyaçları karşıladıkça hayat enerjimiz artacak ve kendimizi daha iyi tanıyarak potansiyelimizi keşfedeceğiz.
Maslow, 1970 yılında aralarında Abraham Lincoln ve Albert Einstein’ın da olduğu kendini gerçekleştirme adımında yer almış 18 kişinin karakteristik özelliklerini incelediğinde, kendini gerçekleştiren kişilerin ortak özelliklerini şöyle sıralıyor:
Gerçekliği algılar ve belirsizliklere karşı dayanıklıdır.
Kendini ve başkalarını olduğu gibi kabul eder.
İçtenliğe, basitliğe ve doğallığa önem verir.
Egoyu bir kenara koyar ve problem çözümüne odaklanır.
Özel yaşamına önem verir.
Felsefi ve güçlü bir mizah anlayışı vardır.
Objektif bakış açısına sahiptir.
Yaratıcıdır.
Bir kültür veya çevreye bağlı değildir. Tüm kültürlere açıktır ve kendi gelişimine ve potansiyelini açığa çıkarmaya odaklıdır.
Uç deneyimlere sahip olur.
Demokratik bir karakter yapısına sahiptir.
Güçlü bir ahlak ve etik standardına sahiptir.
Derin ilişkiler kurdukları yakın arkadaşları vardır.
Yaşamın sunduğu en küçük şeylerle bile mutlu olabilir.
Toplum ferahı ile ilgilidir.
Buna ek olarak, Maslow, kendini gerçekleştirme adımına ulaşmak için bireylerin sahip olması gereken davranışları ise şöyle sıralıyor:
Her şeyi bir çocuk gibi deneyimlemek.
Farklı deneyimlere sahip olmak.
Başkalarını değil kendini dinlemek.
Yalandan kaçınmak ve dürüst olmak.
Fikirlerinin desteklenmemesine karşı hazır olmak.
Sorumluluk almak ve çok çalışmak.
Kendini savunmaya geçtiğin anları analiz etmek ve bunlardan kurtulacak cesarete sahip olmak.
Sonuç olarak, kendini gerçekleştirme adımına çıkmak için eksiklikten dolayı arzuladığımız ihtiyaçlarımızı ne kadar azaltırsak o kadar kendini gerçekleştirme aşamasına yaklaşırız. Bunun için en etkili çözüm: Minimalizm.
Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi'ni diğer Modern Bilgelik Kavramları ile bağdaştırmak gerekirse, şu kavramları incelemenizi tavsiye ederim:
Comments