Felsefesini erdem ve basit bir hayat inancı üzerine kuran Stoacı filozof Seneca, insanın temel amacının mutluluk olduğuna inanmaktadır. Bunun içinse dünyanın doğru bir şekilde anlaşılması ve çoğunluğun dediğini kabul etmekten ziyade aklın temel alınması gerektiğine dikkat çeker.
Bunun üzerine yazdığı eserlerden biri olan Mutlu Yaşam Üzerine’ den aldığım aşağıdaki 10 not ile Seneca’ya göre mutlu bir hayatın nasıl yaşanabileceğini öğrenebiliriz:
Hiçbir şey, hayvan sürüsünün yaptığının aksine, önden giden kalabalığın izinden gitmememiz ve herkesin gittiği yere değil de gidilmesi gereken yere gitmemiz gerçeğinden daha önemli değildir.
“Bu taraf daha kalabalık görünüyor.” Zira daha kötü olan taraf budur. İnsani durumlar, çoğunluğun daha iyi şeyleri tercih edeceği kadar iyi işlemiyor, en kötü tercihin kanıtı kalabalığın kendisidir.
Görünüşte iyi olanı değil, sağlam, doğru ve kendi saklı bünyesinde daha güzel olanı arayalım, onu bulup çıkaralım.
Bizi rahatsız eden ve korkutan unsurlardan uzaklaştığımızda daimi dinginliğe ve özgürlüğe ulaşacağımızı anlarsın, zira hazlar ve korkular kovulduğunda, değersiz, kırılgan şeyler ve rezilce davranışların verdiği zararların yerini sarsılmaz, doğru ve büyük bir sevinç alır, böylece ruhun huzuru, uyumu ve azameti uysallıkla buluşur, zira her vahşilik güçsüzlükten doğar.
En yüce iyi, şansın getirdiği şeyleri ciddiye almayan bir zihindir ve sadece erdemle mutlu olur. Veya insanlarla ilişkilerinde ziyadesiyle nezaket ve dikkat gösterirken yenilmemek, tecrübeyle bilgeleşmek, eylemde serinkanlı olmak zihnin kabiliyetidir.
İnsan hazza üstün geldiği gün, acıya da üstün gelecektir.
O halde bu durumda hazzın en rezil yaşama daldığına, buna karşılık erdemin kötü yaşama izin vermediğine dikkat et, insanlar haz olmadan zavallı duruma düşmez, aksine hazdan dolayı öyle olurlar, haz erdeme karışmazsa bu olmaz, bu yüzden erdem çoğun hazdan yoksundur, ona asla ihtiyaç duymaz.
İnsanın hazları ne kadar çok ve büyükse, o insan bir o kadar küçüktür ve daha çok sayıda insanın kölesidir.
Zenginliğin bende nasıl farklı bir yeri olduğunu mu öğrenmek istiyorsun? Zenginlik gittiğinde benden, kendisi dışında hiçbir şeyi götürmez, oysa o senden ayrıldığında sen sersemleyeceksin ve onun tarafından terk edilmiş görüneceksin, zenginliğin bende bir yeri var ama sende en yüksek yerde bulunuyor, sonuç olarak zenginlik bana ait ama sen zenginliğe aitsin.
Doğayı lider kabul etmeliyiz, akıl ona değer verir, ona fikrini sorar. Dolayısıyla, mutlu yaşamak ile doğaya uygun yaşamak aynı şeydir.
Tüm bunları dile getirirken aynı zamanda kendiyle çelişen bir hayat yaşayan Seneca, kendisine gelen eleştirilere şu cevabı verir: Ben de kendimden değil, erdemden bahsediyorum, kusurlarla ama özellikle de kendi kusurlarımla mücadele ediyorum.
Sonuç olarak, bu notlara baktığımızda günümüzde karşılaştığımız durumların, 2000 yıl önce Seneca tarafından ele alındığını görebiliriz. Hatta duygusal zeka yönetimi, yankı odası, minimalizm ve doğanın üstünlüğü gibi günümüz terimlerine, dolaylı yoldan Seneca’nın öğretilerinde rastlamak mümkündür.
Seneca’nın bu öğretilerini Modern Bilgelik Kavramları ile bağdaştırmak gerekirse, şu kavramları incelemenizi tavsiye ederim: